Ιστορικά στοιχεία
Η ελιά στην αρχαιότητα
Η ελιά είναι από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα δέντρα στον κόσμο, καθώς η καλλιέργειά της χρονολογείται 6000 ή και περισσότερα χρόνια πριν. Υπάρχουν κάποιες μαρτυρίες, σύμφωνα με τις οποίες η ελιά προέρχεται από την Αφρική (Αβησσυνία-Αίγυπτο). Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ελιά, από την Β.Συρία διαδόθηκε αρχικά στα Ελληνικά νησιά και στην Ηπειρωτική Ελλάδα και το 600 π.Χ στην Ιταλία, στη Σικελία, στη Σαρδηνία και στις υπόλοιπες Μεσογειακές χώρες. Ανεξάρτητα από την προέλευση και τον τρόπο διάδοσης της ελιάς, είναι γεγονός ότι η καλλιέργειά της εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση στην Ευρωπαϊκή ήπειρο και αυτός ίσως είναι ο λόγος της σημερινής ονομασίας Ελιά η Ευρωπαϊκή (Olea europea). Ειδικότερα στη λεκάνη της Μεσογείου, η ελιά αποτελεί τη βασικότερη καλλιέργεια από την αρχαιότητα έως σήμερα. (Α.Κ.Κυριτσάκης, «Ελαιόλαδο»,2007)
Οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν εξαιρετικά σημαντική την καλλιέργεια της ελιάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι, με ειδικούς νόμους του Σόλωνα, παρακινούνταν όσοι σπούδαζαν γεωπονία, να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή και βαρύτητα στην ελαιοκαλλιέργεια. Τόσο το δέντρο, όσο και τα προϊόντα του συνδέονταν με όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής των αρχαίων Ελλήνων, όπως η διατροφή, η θρησκεία, ο διάκοσμος αγγείων, τοίχων, κοσμημάτων και άλλων ειδών. Η ελιά αποτελούσε για αυτούς σύμβολο ειρήνης, σοφίας και νίκης. Άλλωστε οι νικητές των Ολυμπιακών αγώνων στεφανώνονταν με κλαδί αγριελιάς (Α.Κ.Κυριτσάκης, «Ελαιόλαδο»,2007). Στην κλασική Αθήνα είναι ολοφάνερη η αξία του ελαιολάδου από το γεγονός ότι οι νικητές των Παναθηναϊκών αγώνων αποκτούσαν, ως βραβείο, τα δικαιώματα εξαγωγής του.
Η καλλιέργεια της ελιάς στην Κρήτη
Η ελαιοκομία συνδέεται στενά με τη μυθολογία, την ιστορία, τη θρησκεία, την τέχνη, αλλά και την κοινωνική και οικονομική ζωή των Κρητών.
Σημαντικά ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι στην Κρήτη η ελιά καλλιεργείται από τη Μινωική εποχή. Εικόνες ελαιοδέντρων, οι οποίες βρέθηκαν στο παλάτι της Κνωσσού, δείχνουν ότι οι άνθρωποι της εποχής εκείνης έτρωγαν τις ελιές και χρησιμοποιούσαν το λάδι για το φαγητό τους, αλλά και ως καύσιμη ύλη στους λύχνους. Αξίζει να σημειωθεί ότι, τα μεγάλα πήλινα δοχεία (πιθάρια) όπου αποθηκευόταν τα λάδι την εποχή εκείνη διατηρούνται ακόμη και σήμερα στην Αρχαία Κνωσσό και στην Φαιστό. Στα ανάκτορα της αρχαίας Φαιστού σώζονται ακόμα και σήμερα τμήματα ενός υποτυπώδους ελαιουργείου. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι ο πλούτος και η οικονομική άνθηση κατά τη Μινωική εποχή (3500π.Χ-1000π.Χ), οφείλονται στο εμπόριο του Κρητικού ελαιολάδου. (Α.Κ.Κυριτσάκης, «Ελαιόλαδο»,2007)
Στην Κρήτη σήμερα υπάρχει ένας πληθυσμός από 35,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, τα οποία καλλιεργούνται με πολύ αγάπη και φροντίδα από 95.000 περίπου αγροτικές οικογένειες. Το ελαιόλαδο παράγεται κάτω από τις άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες της κρητικής γης (μεγάλη ηλιοφάνεια, ήπιος χειμώνας, δροσερό καλοκαίρι, ορεινό και λοφώδες ανάγλυφο του εδάφους, φυσική γονιμότητα εδαφών, καθαρό ατμοσφαιρικό περιβάλλον) και από ελαιοπαραγωγούς που έχουν συσσωρευμένη εμπειρία αιώνων, που αγαπούν το ελαιόλαδο και σέβονται το περιβάλλον. (ΝΑΧ, 2006)